Asıl adı Ake olan Ackee meyvesi, bir Karayipler ülkesi olan Jamaika’nın ulusal meyvesidir, ancak aslında Batı Afrika’nın yağmur ormanlarında yetişiyor. Ackee meyvesi ağacının fidanlarının, 1778 yılında Karayip adalarına getirildiği düşünülmektedir. Ayrıca o zamanlardan günümüze kadar gelmiş, ancak ağacın fidanları ülke sınırları dışına çıkmamıştır.
“Ackee” ismi Afrika kökenlidir ve Gana ülkesinin Twi dilinden “anki” kelimesinden gelir. Botanik adı, bitkileri 1793’te Jamaika’dan İngiltere’ye getiren ve Batı dünyasına tanıtan Kaptan William Bligh’e saygı olarak verilmiştir.
Ackee meyvesi (Ake) Jamaika kültürüne katıldığından bu yana, ülkenin ulusal yemeğinin temel bileşeni olarak tarihinin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Günümüzde, her yere ihraç ediliyor ve dünya genelinde sayısız insan tarafından beğeniliyor.
Ackee nedir? Ackee Ağacı Nasıl Bir Şeydir?
Ackee ağacı, yaprak dökmeyen bir ağaç olarak sınıflandırılır, bu da yıl boyunca yaprakları olduğu anlamına gelmektedir. Kısa bir gövdeye sahip olmasına rağmen 9 ila 10 metre yüksekliğe kadar uzayabilir. Ağaç çok büyüyebilir ve parlak yeşil yapraklar açabilir. Ackee ağaçları, bulunduğu yere bağlı olarak, yılda bir veya iki kez meyve verebilmektedir. Ackee ağaçları Amerika’nın Florida eyaletinde tipik olarak yaz ortasında meyve üretmeye başlarken, ağaçlar Karayipler ülkesi olan Bahamalar’da ise Şubat, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında meyve verebilir.
Ackee meyvesi genel olarak dallar üzerinde kümeler halinde büyür. Olgunlaşmamış meyveler yeşilimsi sarı bir renge sahiptir, fakat olgunlaştıkdan sonra yukarıdaki resimde gördüğünüz üzere kırmızı olurlar. Meyvenin yenilebilir kısımları olan taneciklerinin biraz gevrektir ve tadı da Cevizi anımsatmaktadır.
Ackee Meyvesinin (Ake meyvesi) Sağlığa Faydaları
Ackee meyvesi sadece tadı ve mutfakta kullanılması nedeniyle popüler değildir. Lif, riboflavin, C vitamini, kalsiyum ve potasyum gibi besinler sayesinde potansiyel sağlık faydaları ile de bilinir. Bu besinler aşağıdaki amaçlar için önemlidir:
- Sindirim sorunları: Ake meyvesi lif içeriği açısından zengindir, bu da bağırsaktan gıdaların geçişini hızlandırarak ve dışkıya hacim katarak bağırsak eliminasyonunu düzenlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, diyet lifi alımı obezite, tip 2 diyabet, kanser ve kardiyovasküler hastalık riskinde azalma ile ilişkilidir.
- Kan basıncı: Ake, iyi bilinen bir vazodilatatör olan mükemmel bir potasyum kaynağıdır. Magnezyum eksikliğinin sebep olduğu Kardiyovasküler sistemin, çok fazla çalışmasını önlemek için kan damarlarını açarak (genişleterek) çalışır. Ateroskleroz ve kan damarı hasarı riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kan dolaşımı: Ackee meyvesi, kan basıncını düşürmeye yardımcı olmanın yanı sıra, kan dolaşımını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Oksijeni vücuda etkili bir şekilde iletmeye yardımcı olabilecek gerekli bir mineral olan demir içerir. Demir içeriği, latent taşikardi, solgunluk ve nefes darlığı gibi anemi semptomlarına da yardımcı olabilir.
- Bağışıklık sistemi: Ackee’nin geleneksel olarak kullanım amaçlarından bir diğeri ise, yaygın hastalıkları hafifletmeye yardımcı olmasıdır. Otoimmün hastalıklar nedeniyle bozulan bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilecek bir besin olan C vitamini için mükemmel bir kaynaktır ve bu da vücudunuzu çeşitli hastalıklardan korumaya yardımcı olur.
Ackee’nin Kullanım Alanları
Ake ağacı (Ackee ağacı) asıl olarak çeşitli yemeklerde kullanılabilen meyvesinden dolayı sevilir. Aynı zamanda, bu ağacın diğer kısımları da dahil olmak üzere çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Ackee ağacının kullanıldığı diğer alanlar şu şekilde:
- Sabun – Ackee ağacında yetişen meyvelerin kapsüllerinin saponin içerdiği bilinmektedir ve cilt temizliği için kullanılabiliyor. Olgunlaşmamış meyveler küçük parçalara bölünebilir ve giysileri yıkamak için suya konabilir. Ackee’den yapılan sabunlar genel olarak shea yağı ile karıştırılır uyuz ve yanıkları hafifletmek için kullanılır.
- Balıkçılık malzemesi – Etnik gruplar, balıkları zehirlemek ve yakalanmalarını kolaylaştırmak için Ackee ağacının kabuğunu, tohumlarını ve kapsüllerini kullandılar.
- İnşaat ve kazıklar – Ackee ağacının ahşabı sağlam ve ısıya dayanıklıdır, bu da demiryolu traversleri için iyi bir seçenektir. Kürekler ve diğer sap kullanan aletler için de kullanılabilir.
- Kolonya – Ackee ağacının çiçeğinden elde edilen özler, Küba’da kolonya yapımında kullanılıyor.
Ackee meyvesi Nasıl Pişiriliyor?
Ackee (Ake de diyoruz), Jamaika’nın “Ake ve tuzlu balık”olarak adlandırılan ulusal yemeğinin ana bileşenlerinden biridir. “Bu yemek çeşitli otlar ve baharatlardan oluşur ve günün herhangi bir saatinde servis edilebilir. Aslında, Ake ve tuzlu balıklar o kadar çok seviliyor ki, Jamaikalı şair ve yazar Olive Senior onlara “en büyük incelik” diyor. Bu meyveyi hazırlamanın diğer yolları şunlardır:
- Tereyağında kızartmak – Olgunlaşmış Ackee meyveleri özellikle biraz süt veya tuzlu suda kaynatılır ve ardından tereyağında kızartılarak servis edilebilir.
- Haşlamak – Sığır eti, tuzlanmış diğer hayvan etleri ve baharatlarla birlikte güveçlere Ackee eklenebilir.
- Körili – Köri ile pişirildiğinde, ackee pilavın yanında yenilebiliyor.
Ackee ile Tuzlu Balık Tarifi
Lezzetli bir ulusal meyve olmasının yanı sıra, ackee ve tuzlu balığın hazırlanması oldukça kolaydır. Aynı adı taşıyan iki bileşen, çeşitli otlar, baharatlar ve sebzelerle birlikte kolayca kızartılır. İşte deneyebileceğiniz basit bir tarif:
Malzemeler:
1 kiloluk kurutulmuş tuzlu morina balığı
2 yemek kaşığı hindistancevizi yağı
1 çorba kaşığı taze kekik yaprağı
4 diş ince doğranmış sarımsak
1 büyük sarı soğan, doğranmış
1 adet doğranmış domates
1 adet kırmızı ve yeşil dolmalık biber, saplı, tohumlanmış ve doğranmış
1/2 habanero şili biberi, saplı, tohumlu ve ince doğranmış
2 adet ince dilimlenmiş taze soğan
1 kutu ackee, durulanmış ve boşaltılmış
Himalaya deniz tuzu, yetecek kadar
Hazırlama Prosedürü:
Morinayı 2 litrelik bir tencereye koyun. Yaklaşık 5 santim soğuk suyla üzerini kapatın. Yüksek ateşte kaynatın ve 20 dakika pişirin.
Morinayı boşaltın ve tencereye geri koyun. İşlemi iki kez daha tekrarlayın.
Morinayı bir kaseye aktarın ve bir çatalla büyük parçalara ayırın. Kenara koyun.
Orta-yüksek ateşte geniş bir tavada yağı ısıtın. Kekik, sarımsak, soğan, domates, biber ve şili ekleyin. Morina ve Ackke meyvesini büyük parçalar halinde tutmak için hafifçe karıştırarak pişirin. Bu yaklaşık beş dakika sürecektir.
Tuz ve karabiberle tatlandırın.
Ackee meyvesinin kaç kalori olduğunu ve diğer besin değerlerini aşağıdaki listeden kontrol edebilirsiniz, işte liste:
Ackee Meyvesinin Bilinmesi Gereken Yan Etkileri
Ackee’nin ihracatı, bazı ülkelere kalite sorunları nedeniyle biraz sert başlangıç yapmıştı. Hipoglisin A ve hipoglisin B adlı bir toksin içerdiği için ithalatı yıllarca yasaklandı. Olgun meyveler bu toksinleri çok düşük miktarlarda içerirken, olgunlaşmamış meyveler 100 kat daha fazla olabiliyor ve bu da zehirlenmeye neden olabiliyor. Seviyeler, meyvenin güneş ışığına maruz kalmasına bağlı olarak değişmekte, güneşe maruz kalan meyveler daha düşük seviyelere sahiptir.
Ake meyvesi zehirlenmesinin belirtileri arasında hipoglisemi, sinir sistemi bozuklukları ve kusma gibi gastrointestinal bozukluklar bulunur. Adı bu tür zehirlenme için icat edilen Jamaika kusması, özellikle çocuklarda ölümcül olabilmektedir.
Neyse ki, Ackee meyvesinin ihracat endüstrisindeki durumu olumlu yönde gelişiyor. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), gıda güvenliği kontrollerini kullanan ve tüketici güvenliğini sağlamak için olgun Ackee meyvelerini doğru bir şekilde test eden şirketlerden ve üreticilerden oluşan bir “yeşil liste” yayınladı. Bu nedenle, Ackee almak istiyorsanız, bunları yalnızca yeşil listede bulunan tesislerden almanız önerilir. Türkiye’de ise Ackee meyvesinin adını bile duymamış milyonlarca insan bulunuyor – kim bilir, belki bir gün bu ülkede de kolayca bulunabilen bir meyve haline gelir.
Meyveler hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Faydalı Meyveler” isimli kategorimize göz atmanızı bekleriz. Ayrıca Acai üzümü hakkındaki yazımızı da inceleyebilirsiniz.
